امروزه با پيشرفت علم در هر زمينه اي و بيشتر در زمينه پزشكي باعث شده است تا بهبود راه‌هاي درماني زيادي براي انواع بسياري از بيماري‌ها به دست بيايد. در اين رابطه مي توانيم به ليزر اشاره كنيم كه امروزه با روش ليزر خيلي راحت مي توان ز انجام جراحي هاي سنگين و پر عارضه خلاص شد؛ و امروزه جراحي فيستول مقعد با ليزر به دليل حساسيت و آسيب‌پذيري طبيعي ناحيه‌ي مقعد نسبت به ساير اندام‌ها از بسياري از مشكلات اين روند درماني كاسته است. دليل اينكه نقش ليزر در جراحي فيستول مقعد بسيار پررنگ است و از ان جا كه اين درمان فقط با جراحي انجام مي شود و به دليل تك بعدي بودن درمان فيستول مقعد راهي جز جراحي نيست ليزر در تمامي اعمال جراحي از مزاياي بسياري را دارا است.
بهترين روش درمان ليزر درماني است زيرا كه در اين روش فيستول مقعد به جاي استفاده از تيغ يا چاقوي جراحي و آسيب زدن به بافت‌هاي اطراف با كمك اشعه و انرژي ساطع شده از دستگاه ليزر مسير فيستول را مي‌بندند. و ديگر بافت هاي اطراف مقعد دچار مشكل نمي شود در روش ليزر انجام روش درمان با داشتن دقت و تهاجم كمتر به عضله‌ي دريچه مقعدي و فرد احساس كمترين درد و يا خونريزي را نداشته باشد از مزيت هاي ديگر ليزر مي توان به اين مورد اشاره كرد كه در درمان با ليزر كه بيمار درد و خونريري را متوجه نمي شود علت اين است كه زيرا ليزر اين قابليت را دارد تا هم اعصاب آسيب‌ديده حين جراحي و هم مويرگ‌هاي پاره شده را ترميم كند؛ و انجام اين روش نياز به هيچ گونه بيهوشي و يا بستري شدن در بيمارستان ندارد و كاملا سرپايي و سريع است.
بيشتر بخوانيد : درمان خانگي فيستول
مزيت اين روش در مقايسه با جراحي هاي ديگر اين است كه در اين روش بيمار در مدت محدودتر و با سرعت بيشتري بهبود مي‌يابد و فرد مي‌تواند زودتر از ساير روشها به فعاليت روزمره و كار خود بازگردد. بروز هر گونه عوارضي بسيار كم است مثل عفونت كه از ساير روش‌هاكمتر است. بارزترين دليل انتخاب اين روش جراحي فيستول مي توان به اين مورد اشاره كرد كه در جراحي با ليزر احتمال اينكه بيماري‌هاي منتقل شونده از خون مانند هپاتيت و HIV را به حداقل و حتي صفر مي‌رساند.
امروزه با گسترش استفاده از ليزر در درمان هاي پزشكي بيشتر خانواده ها خيلي از اضطراب ها و ترس هايشان از جراحي كمتر شده است و ديگر مثل گذشته نيست كه فرد براي درمان از ترس نتواند به پزشك مراجعه كند امروزه و با ابداع روش هاي موثر خيلي از همين افراد با خيالي آسوده‌تر براي درمان مشكلات خود پا به اطاق عمل مي‌گذارند. بيشتر پزشكان هم از اين روش درماني به دليل آساني و كم‌تهاجي بودن، بيشتر از روش‌هاي قديمي و تيغ جراحي استقبال مي‌كنند و به بيشتر بيماران توصيه مي كنند.
درمان فيستول مقعد با جراحي
اين غير ممكن است كه فيستول مقعد بدون انجام راه هاي درماني و به صورت خود به خود التيام يدا كند. در بيشتر موارد پزشك انجام جراحي را براي حذف فيستول مقعد انتخاب مي كند براي جراحي هم مي شود از چندين تكنيك استفاده كرد كه بسته به نوع فيستول مقعد (ساده يا پيچيده) و موقعيت متغيير است تكنيك هاي كه مي شود به كار برد عبارتند از:
- فيستولوتومي
- استن
- فلپ آدوانسمنت
- پلاگين بيولوژيكي
درباره روش هاي از جراحي فيستول كه مي توان به صورت سرپايي و بدون نياز به بستري انجام داد در بخش قبل گفتيم اما اين براي فيستول‌هاي بزرگ و عميق نيست و در اين موارد بيمار نياز به مراقبت در بيمارستان را دارد و بهتر است تا بيمار ساعاتي را در بيمارستان استراحت كند و در همان روز بعد از چند ساعت از عمل جراحي به خانه برگردند، بعد از رفتن هم بيمار، نياز به استراحت براي حداقل چند روز بعد از عمل جراحي براي كمك به روند بهبود را دارد كه بايد رعايت كند.
درباره تكنيك هاي جراحي بايد بگوييم كه معمولا هر كدام از اين تكنيك‌هاي جراحي در هر صورت مزايا و معايبي را به همراه دارند كه انجام هر كدام از اين تكنيك ها با توجه به موقعيت و محل قرارگيري فيستول توسط پزشك انتخاب مي‌‌شوند، اين روشها شامل:
فيستولوتومي :
در اين روش جراحي كه در ۸۵ الي ۹۵ درصد موارد جراحي هاي فيستول مقعدي استفاده مي شود به اين ترتيب كه به منظور بررسي و رفع آسيب‌هاي وارده به تمامي قسمت‌ها به صورت يك برش باز در تمام طول فيستول صورت مي گيرد. با باز شدن عضله تونل و برش پوست ترميم فيستول از داخل به خارج بهتر صورت مي پذيرد و معمولا بعد از گذشت مدتي تبديل به يك شيار مي‌شود. براي بهبودي كامل جاي جراحي و زخم معمولا يك الي دو ماه زمان نياز است.
تكنيك استن :
يكي از روش هاي قديمي در درمان فيستول مقعدي استن است؛ كه در روش قديمي با موي دم اسب يا كتان انجام مي دادند. معمولا اين روش براي فيستول هاي پيچيده اي كه در قسمت‌هاي بالايي قرار گرفته و ممكن است تا قسمتي از عضله اسفنكتر را نيز درگير كرده باشد مورد استفاده قرار مي گيرد. به اين ترتيب كه براي تخليه كامل چرك و عفونت فيستول يك نخ بخيه يا لوله‌ي باريك ويژه‌ي تخليه را براي حداقل شش الي دوازده هفته در فيستول قرار مي‌دهند. بعد از انجام تخليه اگر نياز به جراحي بود انجام مي‌شود. معمولا پزشكان از اين روش براي بيماراني كه در معرض خطر ابتلا به بي‌اختياري مقعدي از جمله بي‌اختياري گاز روده هستند خيلي مناسب مي بينند.
روش فلپ آدوانسمنت :
اين تكنيك هم براي فيستول پيچيده و افرادي كه در معرض خطر بي‌اختياري مقعدي هستند بيشتر كاربرد دارد. در اين روش براي ترميم فيستول از قسمتي از بافت كه از ركتوم يا پوست اطراف مقعد برمي دارند، فيستول را ترميم مي‌كنند. اين روش در كساني كه داراي شرايط خاص مثل بيماري كرون، بدخيمي و سيگاري هستند مناسب نيست و جواب نمي دهد و ممكن است كه در حد خفيف تا متوسط دچار بي‌اختياري مقعدي شوند.
پلاگين بيولوژيكي :
در اين روش كه از بافت انساني (مخاط روده انساني) براي جلوگيري از باز شدن داخلي فيستول مقعد استفاده مي‌شود. اين پلاگين مخروطي شكل را به سر داخلي فيستول مقعد بخيه مي كنند و متصل مي شود. در اين روش بافت جديدي كه در اطراف پلاگين رشد مي‌كند و به درمان فيستول كمك زيادي خواهد كرد. يكي از كم خطرترين روش ها براي مقعد و بي اختياري مقعد است كه بنا به نتايج گزارش ها ميزان مؤفقيت اين روش بيش از ۸۰ درصد است. اين روش نياز به بستري ۲۴ ساعت در بيمارستان دارد. خطراتي كه ممكن است در اين روش وجود داشته باشد مثل احساس درد، آبسه و يا احتمال جابجايي پلاگين است.
امروز علاوه بر اين روش هاي كه گفته شد و علاوه بر روش‌هاي تهاجمي و جراحي روش ديگري نيز كشف شده است كه اين روش به يكي از راه هاي درماني غير جراحي فيستول مقعد به حساب مي ايد و ان هم چسب فيبرين است.
چسب فيبرين روشي است كه در آن منافذ فيستول را با تزريق اين ماده پر مي كنند و سپس منفذ فيستول با بخيه مسدود مي‌شود. مزيت خوب اين روش اين است كه اين روش اجازه‌ي رسيدن بافت‌ها به هم و درمان فيستول از قسمت‌هاي داخلي به خارجي را مي‌دهد. بايد گفت كه استفاده از اين روش بسيار ساده، امن و بدون درد است كه خطرات و عوارضي را براي بيمار ندارد. اما در دراز مدت نتايج اين روش ضعيف است. ميزان مؤفقيت اوليه آن بالا و در حد ۷۷ درصد است كه طي ۱۶ ماه به ۱۴ درصد كاهش مي‌يابد.
مراقبت بعد از جراحي فيستول مقعد
درباره اين جراحي گفتيم كه در بيشتر اوقات فرد پس از اتمام جراحي فيستول مقعد هنگامي كه به هوش بياييد، در اكثر موارد مي تواند راه برود و علاوه بر راه رفتن مي تواند بعد از هوشياري از مايعات هم استفاده كند و حتي مي‌تواند در همان روزجراحي ترخيص شود و به منزل باز گردد؛ اما اين روش براي جراحي هاي سبك فيستول بود در صورتيكه جراحي پيچيده انجام شود فرد نياز به بستري طولاني‌تري در بيمارستان را دارد. فرد بعد از اينكه ترخيص شد در خانه هم بايد تمام نكات را براي بهبود رعايت كند و تا بهبود نسبي زخم ناشي از جراحي استراحت كند و براي نتيجه بهتر حتما به توصيه‌هاي پزشك خودش عمل كند.
ما در اين جا به اقدامات مراقبتي و حمايتي كه پس از جراحي فيستول مقعد فرد بايد انجام دهد را براي شما بيان مي كنيم كه اين اقدامات شامل:
- مصرف داروي ضد درد : پزشك براي اينكه شما احساس درد كمتري داشته باشيد براي شما مسكن با دوز مشخص و ساعت مصرف مشخص را تجويز مي كند كه بيمار بايد دارو هاي مسكن را با دوز و فاصله‌ي زماني تجويز شده توسط پزشك خود مصرف نمايند.
- مصرف آنتي‌بيوتيك در صورت لزوم : همه افراد لازم ندارند كه حتما از انتي بيوتيك استفاده كنند زيرا دكتر براي افرادي كه لازم به مصرف آنتي بيوتيك هستند مثل افراد ديابتي تجويز مي كند پس در افراد سالمي كه نشانه‌‌اي از تب و عفونت ندارند، نيازي به تجويز آنتي‌بيوتيك پس از جراحي نيست.
- تعويض پانسمان : مهم ترين علل بهبود سريع زخم پانسمان ناحيه مورد نياز است كه حتما بايد هر چند روز يك بار دارد انجام شود. براي آگاهي بيشتر فرد بهتر است كه فرد براي انجام آن در بيمارستان آموزش ببيند و يا از يك فردي كه انجام اين امور را كاملا بلد است بخواهد كه با رعايت نكات بهداشتي انجام شود. در اين صورت زخم ناحيه طي شش هفته بهبود مي‌يابد.
- رژيم غذايي ملين : مهم ترين چيزي كه بايد رعايت كند بيمار اين است كه رژيم مناسبي را رعايت كند كه به هيچ وجه دچار يبوست نشود رژيم هاي پرفيبر و ملين كه از ابتلا به يبوست جلوگيري مي كنند.
- حمام نشسته‌ي آب گرم : انجام حمام نشسته در آب گرم به مدت ۱۵ دقيقه به مدت سه بار در روز در طول يك هفته پس از عمل جراحي فيستول كمك زيادي به سرعت بهبودي زخم مي‌كند.
- پرهيز از نشستن روي زخم : به هيچ وجه هنگام نشستن به روي نشيمنگاه به زخم تان فشار نياوريد و بهتر است تا يك بالش در زير باسن هنگام نشستن قرار دهيد كه اين كار به كاهش فشار روي زخم كمك مي‌كند.
- ويزيت پيگيري : هنگام ترخيص پزشك به شما درباره ويزيت هاي بعدي توضيحاتي را ارائه مي دهد شما براي پيگيري روند درماني خودتان بايد در موعد تعيين شده به پزشك معالج خودتان مراجعه كنيد. البته اگر تا موعد ويزيت تان عارضه يا مشكلي را دچار شديد نبايد تا ويزيت پيگيري صبر كنيد و در اولين فرصت و هر چه زودتر پزشك را از مشكل خود مطلع كنيد.
در اينجا ما به عارضه‌هاي احتمالي كه معمولا بعد از عمل جراحي فيستول مقعد ممكن است پيش بيايد مي پردازيم :
- خونريزي شديد
- تورم، ترشح يا درد افزايش يافته
- حرارت ۳۸ درجه‌ي بدن يا بالاتر
- حالت تهوع
- يبوست
- مشكل در دفع ادرار
- بي‌اختياري مقعدي
- عفونت
نكته مهم اينكه : در صورت مشاهده هر كدام از علائم سريعا به پزشك تان مراجعه نماييد.
درمان فيستول مقعد با طب سنتي
با اينكه روش هاي جديد و مدرن پزشكي بسياري از درمان هاي طب سنتي را كم رنگ كرده است و نسبت به سال هاي گذشته ديگر طرفدار خاصي ندارد و در طبابت جايگاهي را ندارد و بي‌پايه و اساس شده است؛ اما هستن كساني كه براي درمان بيماري‌هاي صعب‌العلاج خود و هر مشكلي كه دارند كه با روش نوين شايد درمان صورت نگيرد به سراغ طب سنتي مي‌روند.
فيستول مقعدي از بيماري هايي است كه حتي در درمان پزشكي هم محدوديت‌هاي درماني را دارد و هنوز هم هيچ دارويي براي بهبود آن هنوز كشف نشده است و براي همين همه پزشكان براي جراحي اتفاق نظر دارند. در فيستول مقعدي گاهي اوقات زخم آسيب بافتي مي‌تواند آن‌قدر فجيع و مشكل‌ساز باشد كه هيچ دارويي حتي داروي شيميايي قدرت ترميم آن بافت را نداشته باشد.
درمان سنتي كه براي فيستول مقعدي در اين روش به كار گرفته مي شود درمان به صورت دائمي نيست و به صورت درمان گياهي طب سنتي فيستول مقعدي كه سبب كاهش درد و التهاب موجود در ناحيه‌ي مقعد خواهيم مي شود كه كاملا موقتي است و با اين روش نه تنها درمان اصلي خود را به تاخير مي اندازند بلكه كه به دليل شدت گرفتن عفونت و وخامت ناحيه بعد از چند مدت مجبور به روي آوردن به درمان پزشكي و مدرن خواهند شد.
از آن جايي كه فيستول مقعد يكي از بيماري‌هايي است كه تأخير در درمان آن نتيجه‌اي جز عميق‌تر و وسيع‌تر شدن آن ندارد. بايد خيلي سريع نسبت به درمان ان اقدام كرد. درست است كه طب سنتي براي بعضي از بيماري ها روش هاي كاهش درد را ارائه داده است اما در بيشتر مواقع هم اين كاهش علايم نه تنها كمكي به بهبودي فرد نخواهد كرد بلكه تاخير و ايجاد فاصله زماني زياد در درمان فيستول مقعد بيماري فقط منجر به آسيب بيشتر در فرد خواهند شد.
در درمان بيماري ها و مخصوصا فيستول مقعد بايد بگوييم كه در بيشتر مواقع عدم آگاهي و انتخاب روش‌هاي نادرست براي درمان مي‌تواند باعث پيش امدن مشكلات ناشي از بيماري را براي فرد دو چندان كند. توصيه ما اين است كه حتما قبل از اينكه هر اقدام درماني را درباره‌ي بيماري تان انجام دهيد كاملا درباره ان روش درمان تحقيق و تفحص كنيد.
درمان فيستول مقعد با دارو
از ان جايي كه به دليل پر مخاطره و دردسر آفرين بودن روش‌هاي درماني جراحي بيشتر افراد براي دچار نشدن به اين درد سر ها و فرار از انجام جراحي روش هاي غير جراحي را انتخاب مي كنند و بيشتر محقققان براي يافتن درمان هاي نو و كم درد سر دنبال كشف هاي جديدي هستند تا با درمان‌هاي صد در صد و كم‌عارضه‌تر دارويي براي بسياري از بيماري‌ها كه روش درماني‌اي جزء اعمال سنگين جراحي ندارندو نمي توانند هم اين جراحي ها را انجام دهند؛ و از پزشك مربوطه درمان‌هاي ايمن‌تر كه نياز به صرف وقت و هزينه‌ي كمتري دارند را درخواست مي‌كنند.
درست است كه انجام جراحي براي افراد بسيار مشكل است ولي بايد بگوييم كه هنوز علم پزشكي روش درماني ديگري را براي بهبود بيماري فيستول مفعد پيدا نكرده است و همه بيماراني كه دچار اين عارضه هستند براي به دست اوردن سلامتي خود چاره اي جزء پذيرش جراحي را ندارند.
درباره بيماري فيستول مقعد بايد گفت كه اين بيماري در واقع نمونه‌ي بارزي از انواع بيماري هايياست كه آسيب بافتي شديدي را در ناحيه‌ي ركتال ايجاد مي كند كه فيستول مقعد جز جراحي با هيچ دارو يا درمان شيميايي‌اي قابل ترميم و درمان نيست؛ و هنوز درمان دارويي براي ترميم بافتي كه كاملاً از بين رفته و پر كردن سوراخ‌هاي ايجاد شده در فيستول مقعد كشف نشده است.
پس جز جراحي چيزي به بهبود كمك نمي كند اما داروها و روش هاي ديگري كه گفتيم در بسياري از موارد مي توانند به عنوان درمان كمكي قبل از جراحي به كار گرفته شوند و مقداري از درد و التهاب را كاهش دهند؛ و از آن جايي كه محل زخم براي عمل بايد خيلي اماده باشد و فيستول‌هاي ايجاد شده براي ترميم و جراحي بايد در شرايط ايده‌آل و فاقد هر گونه التهاب و عفونت باشد.
درباره علت ايجاد فيستول مقعدي گفتيم كه اين فيستول‌هاي مقعدي از آبسه مقعدي ايجاد مي شوند كه داراي ترشحات چركي و عفوني است و براي جراحي بايد با دارو تمام عفونت ان رفع شود.
در اين ميان به نقش آنتي بيوتيك‌ها بايد اشاره كرد كه اين دارو بهترين درمان دارويي براي رفع چرك و عفونت ناحيه‌ي فيستول مقعدي هستند. براي همين پزشك براي اينكه نتيجه جراحي مثبت باشد و محل جراحي عفونتي را نداشته باشد تجويز و مصرف يك دوره آنتي‌بيوتيك قبل از عمل را براي پزشك توصيه مي كند. البته ممكن است آنتي‌بيوتيك‌ها در افرادي با بيماري‌هاي خاص مانند زنان مبتلا به بيماري كرون كه دچار فيستول مقعد شده‌اند، نيز توصيه شود. در بيشتر موارد هم پزشك در كنار آنتي بيوتيك ها از داروهاي ضد التهاب براي كاهش التهاب و التيام نسبي فيستول مقعد قبل از عمل تجويز مي‌كنند.
گفتيم كه قبل از جراحي بايد زمينه جراحي در فرد ايجاد شود و در بيشتر اوقات ممكن است كه روند درمان دارويي فيستول مقعد قبل از عمل جراحي طولاني شود و اين زمان حتي سه الي شش ماه طول بكشد چون بايد بافت اطراف فيستول كاملاً سالم و آماده جراحي بشود.
پس از اينكه پزشك آمادگي بافت اطراف فيستول مقعد را براي جراحي مناسب ديد در اين جا با توجه به شرايط بيمار و فيستول‌هاي مقعدي بهترين روش جراحي و درمان را پيشنهاد مي‌دهد و به اين ترتيب بيمار را آماده جراحي مي‌كند.