رتوپدي چيست ؟ : ارتوپدي شاخه اي از علوم جراحي است كه در حيطه سيستم حركتي بدن فعاليت دارد. سيستم حركتي شامل استخوان ها، مفاصل، عضلات و ديگر بافت هايي است كه در اندام هاي حركتي وجود دارند. متخصص ارتوپدي كه به آن متخصص استخوان و مفاصل يا جراح استخوان و مفاصل يا ارتوپد هم ميگويند سعي ميكند تا با استفاده از روش هاي جراحي و غير جراحي به درمان مشكلات سيستم حركتي بدن اهتمام ورزد.

مشكلاتي مانند :

كلمه ارتوپدي ريشه يوناني داشته و اولين بار آن را آقاي نيكولاس آندري Nicolas Andry در سال ۱۷۴۱ ميلادي از ادغام دو لغت ارتو Orthos به معناي صاف و مستقيم و لغت پدي Paideion به معناي كودك و بچه درست كرد. علت اين تركيب آن بود كه در ابتدا ارتوپدي بدنبال صاف كردن اندام‌ها در بچه هايي بود كه دست و پا يا ستون فقرات كج داشتند.

آموزش ارتوپدي

در ايران افرادي كه مدرك دكتراي پزشكي دارند با طي يك دوره تخصصي چهار ساله در دانشكده هاي پزشكي مدرك تخصصي ارتوپدي را دريافت مي‌كنند. دوره چهار ساله تخصصي ارتوپدي را دوره رزيدنتي ميگويند و پزشكي كه در حال طي اين دوره است را رزيدنت مي‌نامند. پس از طي اين دوره چهار ساله از فرد رزيدنت امتحاني به نام بورد تخصصي ارتوپدي گرفته مي‌شود و كساني كه در اين امتحان قبول مي‌شوند را صاحب بورد تخصصي مي‌نامند. به علت گسترش انفجارگونه علوم در همه شاخه ها من جمله ارتوپدي، پزشكي ارتوپدي به زير شاخه هايي تقسيم شده است و بسياري از متخصصين ارتوپدي فعاليت كاري خود را به يك زير شاخه محدود كرده‌اند. آنها به اين طريق سعي مي‌كنند بيشترين تمركز خود را در يك زمينه بگذارند تا علم و تجربه بيشتري را در آن زمينه كسب كنند. اين زير شاخه ها عبارتند از:

البته همه زير شاخه هاي تخصصي ذكر شده فقط محدود به ارتوپدي نيستند. بطور مثال متخصصين جراحي عمومي هم يك زير شاخه تخصصي به نام جراحي دست دارند و يا متخصصين جراحي اعصاب هم اعمال جراحي ستون فقرات را انجام مي‌دهند.در بعضي از اين زير شاخه ها و در بعضي از كشورها دوره هاي تخصصي چند ماهه تا يك ساله اي وجود دارد كه به آنها فلوشيپ ميگويند. متخصصين ارتوپدي با گذراندن اين دوره ها در دانشكده هاي پزشكي، سعي مي‌كنند مهارت‌هاي عملي خود را در درمان بيماري‌هاي يك زير گروه تخصصي خاص بيشتر كنند.

جراح استخوان كيست و جراحي استخوان چيست؟

جراحي استخوان شاخه اي از علم و هنر جراحي است كه مورد نظر آن استفاده از روش هاي جراحي در درمان بيماري ها و آسيب هاي وارده به استخوان است. جراح استخوان معمولا به نام جراح استخوان و مفاصل شناخته ميشود. اين بدان معني است كه معمولا كساني كه استخوان ها را جراحي ميكنند كار جراحي مفاصل را هم انجام ميدهند. جراح استخوان نه تنها استخوان و مفصل را جراحي ميكند بلكه بيماري ها و آسيب هاي هر نقطه اي از اندام را تحت نظر گرفته و در صورت لزوم تحت درمان جراحي قرار ميدهد.

تشخيص و درمان بيماري ها و آسيب هاي استخوان و مفاصل ستون مهره و لگن هم به عهده متخصص جراحي استخوان و مفاصل است. بيماري هاي استخوان جمجمه و صورت را متخصص فك و صورت، بيماري هاي استخوان بيني را متخصص گوش و حلق و بيني و بيماري هاي استخوان دنده و جناغ را متخصص جراحي قفسه سينه مداوا ميكند.

آموزش جراحي استخوان معمولا بصورت طي يك دوره چهارساله تخصص بعد از اخذ مدرك دكتري پزشكي است. درمان بيماريها و آسيب هاي اندام ها تحت نظر جراح استخوان يا همان ارتوپد صورت ميگيرد. جراح استخوان نه تنها وظيفه جراحي دارد بلكه تشخيص و درمان بيماري ها و آسيب هاي اندام هاي حركتي بدن انسان را عهده دار است. حال ممكن است اين درمان جراحي و يا غير جراحي باشد. وي در اين راه از كمك ديگر فعالين پزشكي مانند فيزيوتراپ ها بهره مند ميشود. متخصين روماتولوژي هم در زمينه تشخيص و درمان غير جراحي دسته اي از بيماري هاي اندام ها كه منشا روماتيسمي دارد فعاليت ميكنند. پس در بعضي حيطه ها كار متخصصين استخوان و متخصصين روماتولوژي با يكديگر همپوشاني دارد.

اعمال جراحي ارتوپدي

درمان‌هاي مختلفي به توسط متخصصين ارتوپدي انجام مي‌شود كه شايع‌ترين آنها عبارتند از:

استخوان چگونه آسيب ميبيند؟

استخوان به علل متفاوتي ميتواند دچار مشكل شده و نياز به درمان طبي و يا جراحي داشته باشد كه شايعترين آنها عبارتند از :

چه نوع اعمال جراحي بر روي استخوان انجام ميشود؟

انواع اعمال جراحي كه روي استخوان انجام ميشود بسيار متنوع هستند. معمول ترين آنها عبارتند از:

جراح مفصل كيست و جراحي مفصل چيست؟

جراحي مفصل همانطور كه از نامش پيدا است شاخه اي از جراحي است كه هدف آن درمان بيماري هاي مفصل با استفاده از روش هاي جراحي ميباشد. جراح مفصل فقط در زمينه بيماري هاي مفصل فعاليت ندارد و دامنه فعاليت هاي وي بيماري هاي ديگر قسمت هاي اندام مانند استخوان، تاندون، اعصاب را هم شامل ميشود.

هر قسمتي از اندام هاي حركتي بدن انسان (بجز پوست) كه دچار بيماري يا آسيبي شود در محدوده كاري متخصص جراحي مفصل قرار ميگيرد. به خاطر اهميتي كه استخوان و مفصل در ساختمان اندام دارد به جراح مفصل، جراح استخوان و مفصل يا متخصص جراحي استخوان و مفصل هم ميگويند. در زبان انگليسي جراح استخوان و مفصل را Orthopedic surgeon و جراحي استخوان و مفاصل را Orthopedics مينامند.

جراح استخوان و مفصل نه تنها بيماري ها و آسيب هاي اندام را جراحي ميكند بلكه وظيفه تشخيص علت مشكلات اندام را هم به عهده دارد. البته متخصصين روماتولوژي هم در زمينه تشخيص و درمان بيماري هاي اندام هاي حركتي انسان فعاليت دارند ولي دامنه كاري ايشان محدود به آن دسته از بيماري ها است كه منشا روماتيسمي دارند. درماني كه متخصصين روماتولوژي براي بيماري هاي اندام ارائه ميدهند درمان طبي و دارويي است و در صورت نياز به عمل جراحي اينكار به توسط متخصص ارتوپدي انجام ميشود.

مفصل فقط در اندام هاي فوقاني و تحتاني وجود ندارد. لگن و ستون مهره هم حاوي استخوان و مفصل است. پس تشخيص و درمان بيماري هاي حركتي ستون مهره و لگن هم به عهده جراح استخوان و مفصل است.

مفصل به علل متفاوتي ميتواند دچار مشكل شده و نياز به درمان طبي و يا جراحي داشته باشد كه شايعترين آنها عبارتند از :

انواع اعمال جراحي كه روي مفصل انجام ميشود عبارتند از :

ارتوپدي فني چيست؟

ارتوپدي فني زير مجموعه اي از رشته هاي وابسته به پزشكي است كه هدف از آن توليد ارتوز و پروتز و آموزش بيمار براي استفاده از آنها است. كساني را كه در اين رشته فعاليت ميكنند اگر ارتوز توليد ميكنند ارتوتيست و در صورتيكه پروتز يا اندام مصنوعي ميسارند پروستتيست مي نامند. ممكن است يك نفر در هر دو اين رشته ها فعاليت داشته باشد.پروتز ها اندام هاي مصنوعي هستند كه براي بيمار ساخته شده و در جاي اندام طبيعي از دست رفته گذاشته ميشوند. بيماران به علل متفاوتي ممكن است يك اندام يا قسمتي از آن را نداشته باشند. يك نوزاد ممكن است در بدو تولد فاقد قسمتي از اندام باشد و ممكن است يك اندام غير كارا يا بد شكل داشته باشد كه پزشك براي بهتر كردن شكل يا كارآيي آن مجبور به قطع قسمتي از آن و سپس جايگزيني قسمت قطع شده با يك قسمت مصنوعي باشد.

هر فردي ممكن است در طول زندگي خود به علت ضربات وارده به اندام يا سوختگي يا سرمازدگي يا ديگر حوادث دچار آسيب هاي شديدي شود كه منجر به قطع عضو گردد. گاهي اوقات هم ابتلا به بعضي بيماري ها مانند ديابت موجب از دست رفتن قسمتي از اندام شود. تمام اين بيماران نياز به اندام مصنوعي دارند تا نه تنها شكل و ظاهر بهتري داشته باشند بلكه كارآيي آنها هم بهتر شود.

يك فعال ارتوپدي فني اندام مصنوعي بيمار را متناسب با ديگر قسمت هاي بدن وي ساخته و آن را براي بيمار آماده ميكند. ارتوز يا بريس ها وسايلي هستند كه در كنار اندام قرار گرفته و حركات آن را در جهاتي خاص محدود كرده يا كنترل ميكنند. بيماران به علل متفاوتي ممكن است نياز به ارتوز داشته باشند.بيماراني كه به علت مشكلات مادرزادي كنترل مناسبي روي حركات مفاصل خود ندارند از ارتوز استفاده ميكنند. بدنبال آسيب هاييكه بعد از تصادفات و يا ديگر ضربات به اندام ها وارد ميشود و يا بعد از اعمال جراح ممكن است بيماران تا مدتي نياز به استفاده از بريس يا ارتوز داشته باشند. بسياري از بيماري هاي سيستم عصبي محيطي و مركزي كه موجب عدم توانايي بيمار در كنترل اندام هايش ميشوند نياز به ارتوز دارند.

ارتوز ها ممكن است از قبل آماده باشند و يا به توسط ارتوپدي فني ساخته شوند. در مواردي كه بيمار از يك ارتوز از قبل آماده شده استفاده ميكند ارتوپدي فني ميتواند طرز درست استفاده از آن را به بيمار آموزش داده و در صورت لزوم تغييراتي در آن بدهد كه اندازه اندام بيمار شود. براي بعضي بيماران لازم است كه ارتوز به اندازه اندام بيمار ساخته شود. ارتوپدي فني اين ارتوز ها را ساخته و طرز استفاده از آنها را به بيمار آموزش ميدهد.

كساني كه در زمينه ارتوپدي فني تحصيل كرده و فعاليت ميكنند ممكن است تكنيسن باشند و يا ممكن است مدرك كارشناسي، كارشناسي ارشد و يا دكتري در رشته ارتوپدي فني داشته باشند. تمام اين مقاطع در ايران و بسياري كشورهاي ديگر تدريس ميشود. كسي كه در رشته ارتوپدي فني تحصيل كرده و فعاليت ميكند بايد دانش بالايي در زمينه آناتومي بدن انسان و بيماري هاي سيستم حركتي داشته باشد. اين افراد همچنين دانش و مهارت هاي بالايي در زمينه هاي فني و دانش مكانيك و علم استفاده از مواد دارند.